ارزش ذاتی سهم یا همان intrinsic value عبارت است از بها و ارزش واقعی یک دارایی. ارزش ذاتی سهم لزوماً با بهای آن سهم در بازار برابری نمی‌کند، بلکه می‌تواند مقادیر بالاتر یا پایین‌تری داشته باشد. در این مطلب با ارزش ذاتی سهم و کاربرد آن بیش‌تر آشنا خواهید شد.
ارزش‌یابی شرکت‌ها و ارزش ذاتی سهم آن‌ها
سرمایه‌گذاران به‌محض ورود به بازار بورس با گزینه‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری روبه‌رو خواهند بود. تشخیص گزینه‌ی مناسب سرمایه‌گذاری نیازمند یکسری محاسبات و دانش است؛ به‌عنوان‌مثال این‌که روند مالی شرکت مذکور برای خرید سهام رو به رشد است یا خیر؟ روحیات سرمایه‌گذار تحمل ریسک خرید این سهم به‌خصوص را دارد یا خیر؟ و بسیاری پرسش‌های دیگر که تعیین‌کننده‌ی گزینه‌ی لازمه‌ی خرید سهام و سرمایه‌گذاری هستند.
یکی از راهکارهایی که می‌تواند به سرمایه‌گذار کمک کند تا شرکت مناسب را برای سرمایه‌گذاری بیابد ارزیابی و مقایسه‌ی شرکت‌های مختلف است. در این روش، محاسباتی روی ارزش خالص دارایی، تعداد سهام، سرمایه‌ی کل و … از هر شرکت اجرا می‌گردد. نتایج به‌دست‌آمده یکسری عدد و رقم است که به‌راحتی می‌توان آن‌ها را با هم مقایسه کرد. یکی از این محاسبات اندازه‌گیری پارامتری به نام «ارزش ذاتی سهم» است که در ادامه بیش‌تر با این پارامتر و چگونگی محاسبه‌ی آن آشنا خواهید شد.
ارزش ذاتی سهم و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن
همان‌طور که در مقدمه‌ی این مطلب ذکر کردیم ارزش ذاتی سهم، به بهای واقعی آن سهام گفته می‌شود. البته ارزش ذاتی با قیمت فعلی سهام متفاوت است؛ برای شفافیت بهتر به مثال زیر توجه کنید.
تصور کنید یک شرکت با ۱ میلیون تومان سرمایه تأسیس شده است؛ اگر این شرکت ۱۰۰۰ سهم داشته باشد، ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ تومان خواهد بود (۱۰۰۰*۱۰۰۰= ۱۰۰۰۰۰۰ تومان). امّا همان‌طور که می‌دانید قیمت معاملات سهام در بازار با نرخ اسمی آن متفاوت است. به‌عنوان‌مثال در نظر بگیرید که هر واحد سهام این شرکت در بازار با رقمی در حدود ۵۰۰۰ تومان معامله می‌شود. این ۵۰۰۰ تومان قیمت بازاری سهام خواهد بود. حال به مقایسه‌ی ارزش فعلی (بازاری) و ارزش ذاتی سهم می‌پردازیم. سرمایه‌گذار می‌تواند بررسی کند و به این نتیجه برسد که رقم ارزش سهام این شرکت در آینده احتمالاً با رشد قیمتی همراه خواهد بود. به‌عنوان‌مثال این احتمال وجود دارد که سهامی که فعلاً ۵۰۰۰ تومان معامله می‌شود، در آینده به ۷۰۰۰ تومان برسد! در این شرایط گفته می‌شود که ارزش ذاتی سهام ۷۰۰۰ تومان است.
ارزش ذاتی سهام می‌تواند با قیمت بازاری سهم برابر باشد یا مقادیری بیش‌تر یا کم‌تر از آن را داشته باشد. درهرصورت سرمایه‌گذار با توجه به این پارامتر می‌تواند تصمیم‌گیری کند که خرید سهام منطقی هست یا خیر.
شناسایی ارزش ذاتی سهام
برای محاسبه‌ی ارزش ذاتی سهام روش‌های مختلفی وجود دارد. معمولاً از سه روش که در لیست زیر بیان شده است برای به دست آوردن این پارامتر اقدام می‌شود:
- رویکرد ترازنامه‌ای
- رویکرد نسبی
- رویکرد تنزیلی
در هر یک از روش‌های مذکور محاسبات بر اساس ماهیت فعالیت شرکت و هدف ارزش‌گذاری، اجرا می‌شوند. در ادامه این روش‌ها را توضیح می‌دهیم:
- رویکرد ترازنامه‌ای برای محاسبه‌ی ارزش ذاتی سهم
در این روش برای به دست آوردن ارزش ذاتی سهم به ترازنامه‌ی شرکت مراجعه می‌شود. آنچه در این محاسبات در نظر گرفته می‌شود دارایی شرکت است؛ این روش سود و زیان شرکت را در نظر نمی‌گیرد. استفاده از این روش در کشورهای تورمی همچون ایران رایج نیست چرا که ارزش دارایی‌ها که در ترازنامه ثبت شده است به‌روز نیست. - رویکرد نسبی برای محاسبه‌ی ارزش ذاتی سهم
این روش برای شرکت‌هایی کاربرد دارد که در آینده احتمالاً وضعیت ثابتی خواهند داشت. همان‌طور که از نام این روش پیداست در آن شرکت‌های هم‌صنعت نسبت به هم سنجیده خواهند شد؛ بنابراین با یک راهکار رقابتی مواجه هستیم. - رویکرد تنزیل جریانات نقدی برای محاسبه‌ی ارزش ذاتی سهم
روش سوم برای محاسبه‌ی ارزش ذاتی سهم، رویکرد تنزیل جریانات نقدی است که در این روش به جریان نقدی آینده توجه می‌شود. در بین راهکارهای مختلف محاسبه‌ی ارزش ذاتی سهم این رویکرد بهترین و دقیق‌ترین روش به‌حساب می‌آید. روش‌های مختلفی برای پیاده‌سازی این رویکرد وجود دارد که معروف‌ترین آن‌ها «مدل گوردون» است.
اهمیت ارزش ذاتی سهم
ارزش ذاتی سهم قیمت معامله‌ی آن سهم نیست، پس شاید برایتان سؤال ایجاد شده باشد که اهمیت و کاربرد آن چیست. باید توجه داشت که «ارزش» یک کالا با «قیمت» آن تفاوت دارد؛ در زندگی روزمره بارها این موضوع را تجربه کرده‌ایم. بسیار پیش آمده که خرید یک کالای باکیفیت را با قیمت مناسب انجام داده‌ایم و با این جمله روبه‌رو شده‌ایم که “فلان وسیله خیلی می‌ارزد!”این ارزنده بودن همان «ارزش ذاتی» کالا در مقایسه با قیمت آن است. بگذارید مثالی بزنیم: خودروی پراید در میان خودروهای داخلی ارزان‌تر از سایر خودروها است، امّا به عقیده‌ی بسیاری از تحلیلگران ارزش پراید کم‌تر از مبلغی است که برای خرید آن می‌پردازیم. این قیمت پراید از عوامل متعددی سرچشمه می‌گیرد؛ به‌عنوان‌مثال میزان عرضه و تقاضا، تصمیمات سیاسی و … قیمت پراید را تعیین می‌کنند، اما ارزش ذاتی آن بسیار پایین‌تر است.
موضوع تفاوت بین ارزش ذاتی و قیمت معامله‌ای، در بازار سهام نیز وجود دارد. سرمایه‌گذار باید بداند آیا سهامی را که با قیمت فعلی در بازار سهام خریداری می‌کند واقعاً به آن قیمت می‌ارزد یا نه. یکی از مسائلی که در حوزه‌ی ارزنده بودن سهام مطرح می‌شود بحث سودآوری سهام در آینده است. برای این موضوع باید روشن شود که سهام شرکت، طبق صورت‌حساب مالی و دارایی‌های آن شرکت چقدر پتانسیل رشد دارد؛ این موارد در پارامتر ارزش ذاتی سهام گنجانده خواهند شد. به‌عبارت‌دیگر طبق یک دیدگاه بلندمدت، قیمت فعلی هر سهم به سمت میانگین ارزش ذاتی آن حرکت می‌کند، یعنی قیمت بازاری سهم به قیمت واقعی خود نزدیک خواهد شد.
ارزش ذاتی سهم و پیدایش حباب
در بخش قبلی مثالی در خصوص ارزنده بودن قیمت کالا زدیم؛ گفتیم به عقیده‌ی برخی از تحلیلگران ارزش پراید کم‌تر از مبلغ آن است؛ این جمله یک حباب را تعریف می‌کند. حباب زمانی در بازار به‌وجود می‌آید که قیمت کالا یا سهم مسیر متفاوتی از ارزش ذاتی آن در پیش گیرد. معمولاً حباب به صورتی است که قیمت بازاری مقداری بالاتر از ارزش ذاتی است، مثل قیمت بازاری پراید. امّا موضوع حباب منفی نیز وجود دارد که در شرایط عکس به‌وجود خواهد آمد، یعنی قیمت کالا یا سهم مقداری پایین‌تر از ارزش ذاتی آن باشد.
حال یک سرمایه‌گذار اگر بدون توجه به پارامتر ارزش ذاتی سهم اقدام به انجام معاملات سهام نماید، به‌احتمال‌زیاد دچار خسارت می‌شود. پارامتر ارزش ذاتی سهم به سرمایه‌گذار می‌گوید که زمانی برای سرمایه‌گذاری ایدئال است که سهام با قیمت پایین‌تری از ارزش واقعی آن به فروش برسد. به‌عبارت‌دیگر شرایط حباب منفی شرایط ایدئال برای سرمایه‌گذاری خواهد بود.
جمع‌بندی آکادمی دانایان
ارزش ذاتی سهم به قیمت و بهای واقعی سهم گفته می‌شود. ارزش ذاتی لزوماً با نرخ بازاری سهم برابر نیست. رقم به‌دست‌آمده به‌عنوان ارزش ذاتی برای سرمایه‌گذاران از اهمیت فراوانی برخوردار است زیرا با سنجش این پارامتر می‌توان تحلیل بنیادی قوی‌تری را در خصوص سرمایه‌گذاری شرکت مذکور اجرا کرد؛ درنتیجه خریدوفروش موفق‌تر و مناسب‌تری از سهام به‌وجود می‌آید. برای اطلاعات تخصصی‌تر درباره‌ی مبحث ارزش ذاتی، از شما دعوت می‌کنیم ویدیوی «ارزش ذاتی چیست؟» از دیوید داموداران، اقتصاددان بزرگ جهان را که توسط تیم آکادمی دانایان آماده شده است، تماشا کنید.
