صندوق جسورانه چیست؟ + جزئیات و لیست کامل آن‌ها و راهنمای خرید

آیا به دنبال سودی بیشتر از میانگین بازار هستید؟

سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها یا کسب‌وکارها‌ی نوپا که گاه سرعت رشد بسیار بالایی دارند، می‌تواند عایدی قابل‌توجهی نصیب سرمایه‌گذارانشان نماید. در سال‌های اخیر با ابزاری تحت عنوان صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه، این امکان برای عموم فراهم شده است تا بخشی از دارایی‌شان را در این‌گونه کسب‌وکارها سرمایه‌گذاری کنند.

همه‌ی افراد حاضر در بازار سهام، به دنبال به‌حداکثر رساندن سود خود هستند. برخی افراد باتوجه‌ به میزان ریسک‌پذیری، می‌توانند تنها در صنایع یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک سرمایه‌گذاری کنند. عده‌ای هم وجود دارند که هیچ محدودیتی در ریسک‌پذیری ندارند و فقط به دنبال بیشینه کردن سود خود می‌باشند. اگر شما هم به دنبال این هستید که با ریسکی مشخص، تنوع دارایی خود را در جهت بالاتر بردن بازده احتمالی، گسترش دهید، مطالعه‌ی این مطلب و آشنایی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، می‌تواند به شما کمک‌کند.

اگر فردی ریسک گریز هستید و به سرمایه‌گذاری کم ریسک تمایل دارید پیشنهاد می‌کنیم با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و انواع آن بیشتر آشنا شوید.

صندوق جسورانه (Venture Capital Fund) چیست؟

صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه، نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که بیشتر دارایی خود را در کسب‌وکارهای نوپا وارد می‌کنند و به رشد بلندمدت آن امیدوارند. عدم اطمینان در رشد این‌گونه کسب‌‌وکارها بسیار بالاست. باتوجه به جمله‌ی قبل ونچر کپیتال از پرریسک‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری است و طبعاً بازدهی احتمالی بالاتری هم نسبت به سایر صندوق‌ها دارد. به بیانی دیگر صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه، یک مدل سرمایه‌گذاری است که در آن، شما به طور غیرمستقیم در رشد و توسعه‌ی استارتاپ‌ها و کسب‌‌وکارهایی که به سرمایه‌ی اولیه نیاز دارند، مشارکت می‌کنید. این نوع سرمایه‌گذاری جزء مهم‌ترین ابزارها برای تأمین منابع مالی کسب‌وکارهای نوپا محسوب می‌شود.

بر اساس امیدنامه‌ی صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه موجود در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار، هدف از تشکیل این صندوق، جمع‌آوری سرمایه برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپایی است که پیش‌بینی می‌شود پتانسیل رشد بالایی دارند. باید به این نکته هم اشاره کنیم که سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا ریسک بسیار بالایی دارد. توجه به نسبت ریسک و پاداش (Risk/Reward)، مهم‌ترین عاملی است که باعث می‌شود سرمایه‌گذار، ریسک را قبول و اقدام به سرمایه‌گذاری کند.

از نکات جالب پیرامون صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه می‌توانیم به دوره‌ی فعالیت آن اشاره کنیم. طبق اساسنامه‌ی موجود در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار، فعالیت این‌گونه صندوق‌ها از روز آغاز، به مدت حداکثر ۷ سال ادامه می‌یابد و پس از پایان دوره‌ی فعالیت، تصفیه و منحل می‌شود.

 

ترکیب دارایی‌های صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

ترکیب دارایی‌ها در صندوق‌های جسورانه با سایر انواع صندوق‌ها، تا حد زیادی متفاوت است. از میزان سرمایه‌ای که در اختیار صندوق قرار می‌گیرد، باید بین ۵۰ تا ۶۰ درصد آن را در شرکت‌های نوپا سرمایه‌گذاری کند و مابقی آن را به سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمد ثابت اختصاص دهد. اینکه صندوق‌ها باید بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از دارایی خود را در شرکت‌های نوپا سرمایه‌گذاری کنند، دارای محدودیت‌های مختلفی است؛ به‌عنوان‌مثال، در جهت کاهش ریسک، حداکثر ۲۰ درصد از منابع صندوق می‌تواند در یک شرکت سرمایه‌گذاری شود و تنها یک شرکت می‌تواند بدون رعایت حدنصاب فوق، تا ۳۰ درصد از منابع صندوق را به خود تخصیص دهد.

میزان ریسک صندوق جسورانه

در بیشتر مطالبی که با صندوق‌ سرمایه‌گذاری جسورانه ارتباط دارند، این‌طور بیان شده که این صندوق‌ها دارای ریسک بالایی هستند. اما کمتر به این پرداخته شده که دلیل اصلی بیان این گزاره چیست. به‌ طور کلی و بر اساس امیدنامه‌ی موجود در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و شرکت‌های نوپا ذاتاً ریسک بالایی دارد. به‌طورکلی رابطه‌ی مستقیمی میان ریسک و بازده وجود دارد؛ هرچه ریسک سرمایه‌گذاری در یک دارایی بالاتر باشد، احتمالاً بازده بالاتری هم خواهد داشت. برای درک بهتر این مورد به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید قصد سرمایه‌گذاری دارید. شما می‌توانید در بازار رمزارزها وارد شوید و ممکن است در یک روز بیش از ۵۰ درصد از سرمایه‌ی خود را از دست بدهید؛ اما در آن روی سکه ممکن است سرمایه‌ی شما در مدت کوتاهی چندین برابر شود. از طرفی دیگر، می‌توانید در بازار طلا سرمایه‌گذاری کنید که سابقه‌ای چند هزار ساله دارد و بعید است که سرمایه‌ی شما با افت قابل‌توجهی مواجه شود. همچنین احتمال کسب سود نامتعارف در کوتاه‌مدت نیز به همان اندازه دور از ذهن است.

اگر به سرمایه‌گذاری در طلا علاقه‌مند هستید، حتما از جزئیات صندوق طلا اطلاع داشته باشید.

ریسک ورود به صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه بی‌شباهت به مثال بالا نیست. چراکه همین موضوع در مورد سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها هم صدق می‌کند. عموماً سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که در سال‌های اولیه‌ی تأسیس خود به سر می‌برند، با ریسک بالاتری نسبت به شرکت‌های قدیمی و جاافتاده همراه است؛ از طرفی احتمال کسب بازدهی بسیار بالاتری هم در آن‌ها وجود دارد.

دلیل نامگذاری صندوق‌ جسورانه

برای مثال تصور کنید چندین سال پیش در شرکت‌هایی همچون اسنپ، تپسی یا دیجی‌کالا سرمایه‌گذاری کرده بودید. با رشد پرسرعت و بالایی که این شرکت‌ها داشته‌اند، سرمایه‌ی شما هم چندین برابر می‌شد. اما باید در نظر داشته باشید که همان سال‌ها کسب‌وکارهای نوپایی وجود داشتند که هم اکنون نامی از آن‌ها نمی‌شنوید. علاوه‌برآن، در این نوع صندوق‌ها هیچ تضمینی مبنی بر نقدشوندگی و حفظ اصل سرمایه وجود ندارد و بهتر است با دید بلندمدت در این نوع صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرد. جدای از همه‌ی موارد گفته شده، با توجه‌ به صنعتی که صندوق در آن سرمایه‌گذاری می‌کند، ممکن است سرمایه با ریسک‌های متفاوتی روبه‌رو شود که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• ایجاد محدودیت توسط دولت: مانند افزایش واردات در آن بخش که ممکن است از جذابیت سرمایه‌گذاری بکاهد.
• تغییر سیاست‌های کلان اقتصادی: به‌عنوان‌مثال افزایش یا کاهش شدید بودجه‌ی اختصاص‌داده‌شده به یک بخش یا یک صنعت.

با توجه‌ به تفاسیر گفته شده، واضح است که این نوع سرمایه‌گذاری، ریسک بسیار بالایی دارد و بی‌جهت نیست که به آن سرمایه‌گذاری جسورانه می‌گویند.

عملکرد صندوق‌های جسورانه در چند سال اخیر

دامنه‌ی بازدهی صندوق‌ جسورانه در چند سال اخیر، بسیار گسترده‌تر از سایر انواع صندوق‌ها بوده است. بالاتر بودن ریسک این نوع سرمایه‌گذاری ارتباط مستقیمی با دامنه‌ی بازدهی آن‌ها دارد. به طور مثال در مقایسه‌ی عملکرد صندوق‌ها در تاریخ مهرماه ۱۴۰۰ نسبت به یک سال گذشته، با آمار جالبی روبه‌رو می‌شویم. کمترین بازدهی چیزی حدود ۶۰- و بالاترین بازدهی هم چیزی در حدود ۱۸۰ درصد بوده است. شاخص کل نیز در همین مدت با تمام حواشی و فراز و فرودها، نتوانسته بازدهی مثبتی از خود به ثبت برساند.

در چند سال اخیر شرایط اقتصادی کشور و عملکرد این نوع صندوق‌ها، باعث شده تا صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در ایران، کمتر از کشورهای توسعه‌یافته موردتوجه قرار گیرد. اگر شما نیز قصد سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌های پرریسک را دارید، بهتر است تا با آگاهی کامل این کار را انجام دهید. اطلاعات جزئی مربوط به صندوق‌ها را می‌توانید در سایت‌های کدال، فرابورس ایران و همچنین سایت اختصاصی صندوق موردنظر مطالعه کنید. برای بررسی عملکرد دقیق صندوق‌ها نیز، وب‌سایت فیپیران به عنوان مرجعی معتبر در این زمینه محسوب می‌شود که مشاهده‌ی آن خالی از لطف نیست.

مهم‌ترین صندوق‌های جسورانه

در چند سال اخیر صندوق‌های جسورانه‌ی مختلفی در ایران، شروع به فعالیت کرده‌اند. این اتفاق از گسترش صندوق‌ سرمایه‌گذاری جسورانه در سایر کشور‌ها و همچنین افزایش کسب‌‌وکارهای نوپا و ایده محور در کشور خودمان نیز بی‌تأثیر نبوده است. بر اساس فهرست موجود در وب‌سایت فرابورس ایران، نام ۱۶ صندوق سرمایه‌‎گذاری جسورانه به چشم می‌خورد که در جدول زیر برخی اطلاعات کلی مربوط به آن‌ها قابل‌مشاهده است.

همان‌طور که در جدول فوق مشاهده می‌کنید، بیشتر این صندوق‌ها روی فعالیت‌های نوآورانه فعالیت دارند و درصد کمی از آن‌ها روی صنایع دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند.

نحوه‌ی سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه

برای سرمایه‌گذاری در این صندوق، مانند بسیاری از صندوق‌های دیگر، باید از طریق دفتر مورد تأییدشان یا وب‌سایت رسمی آن‌ها اقدام کنید؛ بعضی از آن‌ها هم مانند صندوق‌های ETF، در بازار بورس قابل معامله هستند.

مقایسه‌ی ونچر کپیتال با سایر انواع صندوق‌ها

صندوق‌های جسورانه را از جهات زیادی از جمله ترکیب دارایی‌ها، میزان ریسک، سطح نقدشوندگی و بسیاری عوامل دیگر می‌توان مورد مقایسه قرار داد. مهم‌ترین تفاوت صندوق‌های جسورانه با سایر صندوق‌ها، مربوط می‌شود به ترکیب دارایی‌ها و میزان ریسک که به نوع دارایی‌های این صندوق وابسته است. به‌عنوان‌مثال، یک صندوق با درآمد ثابت، باید حداقل ۷۵ درصد از دارایی خود را به اوراق با درآمد ثابت اختصاص دهد، پس این سرمایه‌گذاری از ریسک بسیار پایین‌تری برخوردار است.

مزایا و معایب صندوق‌ جسورانه

صندوق‌ جسورانه هم مانند هر نوع دیگری از سرمایه‌گذاری، معایب و مزایایی دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

مزایا:

• امکان کسب بازدهی بسیار بالا: سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه، باتوجه‌ به نوع سرمایه‌گذاری و میزان ریسک، این شانس را به ما می‌دهد که سود بسیار بالاتری از میانگین بازدهی بازار کسب کنیم.
• تقسیم ریسک و متنوع کردن دارایی‌ها: با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، این امکان را داریم که سبد دارایی خودمان را متنوع‌تر کنیم و ریسک موجود، بین موارد بیشتری تقسیم شود. با انجام این کار احتمال ازبین‌رفتن یا افت بسیار سنگین یک بخش از دارایی‌های ما کاهش می‌یابد.

معایب:

• ریسک بسیار بالا: ماهیت سرمایه‌گذاری خطرپذیر به این شکل است که باتوجه‌به نوع فعالیت صندوق، ریسک بسیار بالایی به همراه دارد. در همین راستا، هیچ تضمینی برای سود و یا اصل پول وجود ندارد، حتی ممکن است که کل سرمایه از بین برود.
• عدم بازدهی در کوتاه‌مدت: سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه به طور معمول باید با دید بلندمدت صورت گیرد و سهامداران نباید انتظار کسب بازدهی در کوتاه‌مدت داشته باشند. در ایران به‌واسطه‌ی انتظارات تورمی و عدم ثبات اقتصادی، دید بیشتر سرمایه‌گذاران، کسب سود در کوتاه‌مدت است. این مورد با ذات سرمایه‌گذاری در ونچرکپیتال‌ها سازگار نیست و می‌تواند برای سهامداران آزاردهنده باشد.
• نقدشوندگی بسیار پایین: توضیح این مورد ارتباط زیادی با بلندمدت بودن این نوع سرمایه‌گذاری دارد. از آنجایی که خرید و فروش واحدهای این صندوق، با هدف بلندمدت انجام می‌شود، تعداد معاملات روزانه و جابه‌جایی واحدهای این صندوق بسیار کم است. اگر نقدشوندگی جزء اولویت‌های اصلی شما برای یک سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، بهتر است به فکر سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگری باشید.

تفاوت صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و پروژه‌ای در چیست؟

صندوق­‌های سرمایه‌­گذاری جسورانه بر روی ایده­‌های نوآورانه و استارتاپ­‌ها سرمایه­‌گذاری می­کنند و به همین دلیل می­توان آن­‌ها را صندوق­‌های بسیار پرریسکی برای سرمایه­‌گذاری دانست. این امر در حالی است که چنین محدودیت­‌هایی برای صندوق‌­های سرمایه­گذاری پروژه وجود ندارد و آن­‌ها ممکن است برای تأمین مالی هر نوعی از پروژه‌­ها که توجیه اقتصادی داشته باشند تأسیس شده و به فعالیتشان ادامه دهند. به‌این‌ترتیب می­توان گفت صندوق­‌های سرمایه‌­گذاری پروژه نسبت به صندوق‌­های جسورانه از ریسک بسیار پایین­تری برخوردار هستند.

جمع‌بندی

صندوق‌های خطرپذیر در دنیا نسبت به ایران از جایگاه بالاتری در میان سرمایه‌گذاران برخوردارند. البته این جایگاه بالاتر تا حد قابل‌توجهی با وضعیت اقتصادی کشورها در ارتباط است. هر سرمایه‌گذاری مختصات خاص خود را دارد. صندوق‌ جسورانه نیز از این قاعده مستثنی نیست. واردشدن به این نوع صندوق‌ها برای افرادی مناسب است که:

• در درجه‌ی اول، در مقابل انتظار بازده بالا، باید حتی خطر ازبین‌رفتن سرمایه‌‌ی خود را بپذیرند.
• درصد محدودی از دارایی خود را در این بخش سرمایه‌گذاری کنند.
• دیدگاه بلندمدتی داشته باشند.

۳ عاملی که در بالا به آن اشاره کردیم کلی‌ترین عواملی است که برای ورود به این نوع سرمایه‌گذاری باید در نظر بگیریم. اگر شرایط شما با هر‌یک از موارد فوق ناسازگار است، بهتر است در تصمیم خود برای خرید واحد‌های این نوع صندوق، به‌طورجدی بازنگری کنید؛ ولی اگر شرایط فوق را دارا هستید، می‌توانید با سرمایه‌گذاری درست و مدیریت ریسک، سود سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهید.

اگر این مقاله برای شما مفید بوده است، پیشنهاد می‌کنیم تا با مراجعه به صفحه‌ی اصلی ما، از سایر مطالب آموزشی در جهت ارتقا دانش سرمایه‌گذاری استفاده کنید.